Οι αρχαίες Θεσπιές δεν είναι γνωστές μόνο για τη συμμετοχή των επτακοσίων μαχητών, υπό την αρχηγία του Δημόφιλου, στη μάχη των Θερμοπυλών με του τριακόσιους Σπαρτιάτες του Λεωνίδα, είναι γνωστές και σαν τόπος καταγωγής της περίφημης εταίρας της αρχαιότητας Φρύνης. Το πραγματικό της όνομα ήταν Μνησαρέτη- δηλαδή αυτή που θυμάται την αρετή- και γεννήθηκε το 371 ή το 365 π.Χ. Υπολογίζεται ότι πέθανε γύρω στα 310 π.Χ. Πατέρας της ήταν ο Επικλής, που ήταν πάμφτωχος. Για να βοηθήσει οικονομικά την πολύ φτωχή οικογένειά της, από μικρή μάζευε κάπαρη στην εξοχή και την πουλούσε.
Μικρή ακόμα βρέθηκε στην Αθήνα. Πώς έγινε αυτό και πως η παιδούλα εξελίχθηκε σε εταίρα; Η Θήβα επιτέθηκε στις Θεσπιές, τις οποίες κατέλαβαν γιατί ήσαν ισχυρότεροι οι Θηβαίοι. Πήραν μαζί τους πολλά παιδιά καθώς γύριζαν στην πόλη τους, ανάμεσά τους και την Φρύνη. Αυτή, όμως, τους ξέφυγε και κατέφυγε στην Αθήνα. Επισκέφθηκε από τις πρώτες ημέρες την Αγορά των Αθηνών και το ναό της Αφροδίτης. Από τους πρώτους ανθρώπους που γνώρισε στην Αθήνα ήταν η εταίρα Παμφίλη, όπου έμεινε για δύο χρόνια μαζί της. Στη συνέχεια έζησε μόνη της πουλώντας κάπαρη, όπως ήξερε από την πατρίδα της. Στην αγορά γνώρισε τον Καρίωνα, ο οποίος της έμαθε την τέχνη της αρωματοποιίας. Δεν εξάσκησε, όμως, το επάγγελμα γιατί στο μεταξύ η Παμφίλη την εμπιστεύτηκε στη Μήστρα. Αυτή την μύησε στα μυστικά της εταίρας, και της άλλαξε το όνομα από Μνησαρέτη σε Φρύνη, εξαιτίας της διάφανης, κάπως ωχρού χρώματος, και απαλής επιδερμίδας της- που παρέπεμπε στον φρύνο (είδος βάτραχου).
Η συνέχεια >>> VagiaBlog…
Ήταν εξαιρετικά όμορφη και είχε πολύ μεγάλη επιτυχία στους κύκλους των πλούσιων πολιτών. Ξεκίνησε σαν αυλήτρια και πολύ σύντομα απόχτησε μεγάλη φήμη και πολλά χρήματα, καθώς την καλούσαν στα σπουδαιότερα συμπόσια της εποχής της, όπου συνδέθηκε με τους σημαντικότερους άντρες της Αθήνας. Έγινε ονομαστή γιατί ζητούσε πολύ μεγάλη αμοιβή. Ο κωμικός ποιητής Μάχων αναφέρει πως για μια νύχτα ζητούσε μια μνα (ισοδυναμούσε με 100 δραχμές). Αναφέρεται, μάλιστα πως καθόριζε την αμοιβή της ανάλογα με το πώς αισθανόταν για τον εκάστοτε πελάτη της. Αν τον έβρισκε αντιπαθητικό του ζητούσε υπέρογκο ποσό. Πρόσφερε, όμως, δωρεάν τον εαυτό της στον φιλόσοφο τον Διογένη τον Σινωπέα, γιατί τον θαύμαζε για το τετραπέρατο μυαλό του.
Δεν διακρίθηκε μόνο για την ομορφιά της, αλλά και για το σπινθηροβόλο πνεύμα και τον ετοιμόλογο χαρακτήρα της. Ο Δημοσθένης την συμπαθούσε πολύ και ήταν γενναιόδωρος μαζί της, ξεχωρίζοντάς την από τις άλλες εταίρες και της έπλεκε το εγκώμιο. Εγκαταστάθηκε στην συνοικία του Κολλυτού, κοντά στο σπίτι του Πλάτωνα, και εξελίχθηκε στην «επιφανεστάτη όλων των εταίρων» και στην ηλικία των είκοσι χρόνων της ήταν η πλουσιότερη εταίρα της Αθήνας. Υπήρξε φίλη του περίφημου γλύπτη Πραξιτέλη, του ονομαστού ζωγράφου Απελλή, του Υπερείδη, του Ξενοκράτη κι άλλων επιφανών αντρών της εποχής της. Ποτέ της δεν είχε φτωχό εραστή, όντας ακριβή εταίρα.
Γνωστότερος εραστής της ήταν ο μεγάλος γλύπτης Πραξιτέλης. Γνωρίστηκαν στο δρόμο, όπου οι καλλιτέχνες παρουσίαζαν τα καινούργια έργα τους. Εκεί ο γλύπτης είχε εκθέσει έναν μπρούτζινο Σάτυρο κι ένα άγαλμα του Απόλλωνα, όταν πέρασε η Φρύνη, που τον εντυπωσίασε με την ομορφιά της. Της ζήτησε, λοιπόν, να την χρησιμοποιήσει σαν μοντέλο γιατί σ’ αυτήν έβλεπε το πρότυπο για να φτιάξει άγαλμα της θεάς Αφροδίτης.
Δεν ήταν μόνο μια πανέμορφη εταίρα, αλλά ήταν και καλλιεργημένη και έξυπνη και αυτό το αποδεικνύουν μερικές εύστοχες απαντήσεις που έδωσε σε επίδοξους εραστές της, οι οποίες δείχνουν την ετοιμότητά της. Ο Μάχων γράφει ότι κάποτε ο Μοίριχος ζήτησε από τη Φρύνη να του δοθεί κι εκείνη απαίτησε μία μνα, δηλαδή εκατό δραχμές. Κι όταν εκείνος σχολίασε ότι την προηγούμενη μέρα είχε πάει μ’ έναν ξένο για δύο χρυσούς στατήρες, δηλαδή σαράντα αργυρές δραχμές, εκείνη του απάντησε: «Περίμενε λοιπόν κι εσύ μέχρι να μου ξαναέρθει ερωτικό πάθος (έως ου βινητιάσω) και θα σου πάρω τόσα». Ο Αθήναιος αναφέρει πως στην πραγματικότητα η Φρύνη ήταν ακόμα πιο όμορφη στα αθέατα σημεία του σώματός της. Κανένας δεν μπορούσε να δει γυμνό το σώμα της γιατί φορούσε πάντα μία εσθήτα που το κάλυπτε καλά και επίσης δε σύχναζε ποτέ στα δημόσια λουτρά. Την μοναδική φορά που δημόσια έδειξε το γυμνό της σώμα ήταν στην Ελευσίνα, σε μια γιορτή προς τιμή του Ποσειδώνα, την πρώτη ημέρα του Ανθεστηρίωνα, όπου συμμετείχε μεγάλο πλήθος κόσμου.
Σαν έφτασε η γιορτή στο αποκορύφωμά της, η Φρύνη, που ποτέ δεν έλυσε τα πλούσια μαλλιά της και ποτέ δεν έδειξε γυμνό το όμορφο σώμα της, πέταξε το φόρεμά της, έλυσε τα μαλλιά της και μπήκε ολόγυμνη στη θάλασσα. Ο ενθουσιασμός του πλήθους μπροστά στη θεία ομορφιά της ήταν μεγάλος και επηρέασε τη θρησκευτικότητα της στιγμής. Λέγεται πως τότε ο Πραξιτέλης και ο Απελλής εμπνεύστηκαν, o πρώτος να την
κάνει άγαλμα της Αφροδίτης και ο δεύτερος να τη ζωγραφίσει ως «Αναδυομένη Αφροδίτη». Άλλοι αναφέρουν πως o Πραξιτέλης δεν εμπνεύστηκε την «Αφροδίτη της Κνίδου» τότε στην Ελευσίνα, αλλά μετά τη γνωριμία
τους. Το άγαλμά του o Πραξιτέλης το φιλοτέχνησε χρησιμοποιώντας μάρμαρο της Πάρου και, σαν το τελείωσε, ο Αθηναίος ζωγράφος Νικίας το κάλυψε με χρωματισμένο στιλβωτικό υλικό. Πριν σταλεί το άγαλμα στην Κνίδο, το εξέθεσε και αυτό στην οδό Τριπόδων, γιατί εκεί γνώρισε για πρώτη φορά τη Φρύνη. Αυτή η έκθεσή του εξασφάλισε στη Φρύνη πλήθος θαυμαστών.
Ανάμεσα στον Πραξιτέλη και την Φρύνη δημιουργήθηκε μεγάλος ερωτικός δεσμός. Η Φρύνη ομολογούσε πως μόνο με τον Πραξιτέλη ένιωσε τον έρωτα. Έγινε η μούσα του γλύπτη και με πρότυπο εκείνη, έφτιαξε 3 αγάλματα. Το πρώτο το αγόρασαν οι Κνίδιοι και ήταν η Αφροδίτη της Κνίδου. Το δεύτερο ήταν από πεντελικό μάρμαρο και ο Πραξιτέλης το δώρισε στη γενέτειρα της Φρύνης, στις Θεσπιές. Το τρίτο ήταν ολόχρυσο και στήθηκε στους Δελφούς. Η Φρύνη, παρά τον έρωτά της, δεν έχανε ευκαιρία να αποκομίσει δώρα απ’ τον Πραξιτέλη. Κάποια στιγμή της είπε, ότι θα της έδινε ότι του ζητούσε. Εκείνη ήθελε το μεγαλύτερο αριστούργημά του. Τότε ο Πραξιτέλης της απάντησε, ότι δεν μπορούσε να ξεχωρίσει ανάμεσα στα έργα του, ίσως για να αποφύγει να της δώσει το αγαπημένο του. Η πανούργα Φρύνη δεν τον πίστεψε. Έβαλε έναν υπηρέτη του Πραξιτέλη να φωνάξει μες στη μέση της νύχτας, ότι είχε πάρει φωτιά το εργαστήριο του γλύπτη. Ο Πραξιτέλης έντρομος, ζήτησε να βγάλουν έξω το άγαλμα του Έρωτα. Η Φρύνη, που ήταν ξαπλωμένη δίπλα του, χαμογέλασε πονηρά και τον ενημέρωσε ότι το εργαστήριο δεν κινδύνευε. Εκείνη είχε στήσει όλο το σχέδιο, για να μάθει ποιο ήταν το αγαπημένο του έργο. «Τον Έρωτα θα μου δώσεις», του είπε και ο Πραξιτέλης δεν μπόρεσε να αρνηθεί.
Χώρισαν, όμως, νωρίς, γιατί αυτή ήθελε να επιδοθεί αποκλειστικά στον εταιρισμό, από τον οποίο κέρδιζε πολλά χρήματα. Ο Πραξιτέλης το άγαλμα της Αφροδίτης το πούλησε στους Κνιδίους, γι’ αυτό και ονομάστηκε «Κνιδία Αφροδίτη». Οι Κνίδιοι τοποθέτησαν το άγαλμα σε ναό, που τον ανήγειραν μόνο για το άγαλμα μέσα σε ένα άλσος. Ήταν υπέροχο. Ο Πραξιτέλης την εμφανίζει μέτριου αναστήματος, καλλίγραμμη τελείως γυμνή, με το χέρι της να σκεπάζει την ήβη της και με το άλλο να τοποθετεί το ένδυμά της πάνω σε υδρία, έτοιμη να λουστεί, να υπομειδιά και να έχει χαρούμενη ματιά. Όταν ο Νικομήδης, ο βασιλιάς της Βιθυνίας, πρόσφερε πολλά χρήματα για να αγοράσει το άγαλμα, αν και οι Κνίδιοι ήταν χρεωμένοι και με τα χρήματα θα ξεχρέωναν το δημόσιο χρέος τους, αρνήθηκαν να πουλήσουν την Αφροδίτη τους. Το άγαλμα έμεινε εκεί, ως τις αρχές του 5ου μ. Χ αιώνα. Τότε το πήρε ο Θεοδόσιος και από την Κνίδο, το πήγε στην Κωνσταντινούπολη και το τοποθέτησε σε ένα από τα μουσεία της. Λένε πως καταστράφηκε από πυρκαγιά. Από αναπαραστάσεις ρωμαϊκών νομισμάτων της Κνίδου έβγαλαν αντίγραφο του αγάλματος.
Η Φρύνη είχε συγκεντρώσει τόσα πλούτη, που προσφέρθηκε να χτίσει ξανά τα τείχη της Θήβας, τα οποία είχε καταστρέψει ο Μέγας Αλέξανδρος το 336 π.Χ. Ο Καλλίστρατος μας αφηγείται πως το μόνο που ζήτησε σαν αντάλλαγμα, ήταν να τοποθετήσουν σ’ αυτά μία επιγραφή, που θα έλεγε: «Καταστράφηκαν από τον Αλέξανδρο, επισκευάστηκαν από τη Φρύνη την εταίρα». Οι Θηβαίοι απέρριψαν την πρότασή της, από φόβο μήπως προσβάλουν τον Αλέξανδρο.
Κάποτε έβαλε στοίχημα η εταίρα πως κανείς άντρας δεν μπορούσε να αντισταθεί στα κάλλη της. Διάλεξε για επιβεβαίωση τον φιλόσοφο Ξενοκράτη, μαθητή του Πλάτωνα και δάσκαλο του Δημοσθένη. Πήγε στο σπίτι του και του ζήτησε να διανυκτερεύσει εκεί, με τη δικαιολογία ότι την κυνηγούσαν ληστές. Ο Ξενοκράτης τη φιλοξένησε. Τη νύχτα, η Φρύνη μπήκε κρυφά στο δωμάτιο του Ξενοκράτη και ξάπλωσε δίπλα του. Ο φιλόσοφος δεν ενέδωσε στον πειρασμό. Της ζήτησε να επιστρέψει στο δωμάτιό της και η Φρύνη υπάκουσε, απογοητευμένη. Την επόμενη μέρα, όταν γνωστοποιήθηκε η αποτυχία της, η Φρύνη προσπάθησε να δικαιολογηθεί λέγοντας: «Στοιχημάτισα να νικήσω άνθρωπο, όχι άγαλμα».
Η Φρύνη «έγραψε ιστορία» με τη δίκη της. Όλα τα ξεκίνησε ο Ευθίας. Κάποια εποχή, λοιπόν, την προσέγγισε ερωτικά ο ρήτορας Ευθίας. Η Φρύνη απέρριψε όλες του τις προτάσεις, γιατί τον θεωρούσε πολύ άσχημο και αγενή. Ο Ευθίας θίχτηκε και αποφάσισε να τιμωρήσει την αυθάδη εταίρα. Την κατηγόρησε ότι προσπαθούσε να εισάγει στην Αθήνα μία θρησκεία απ’ τη Θράκη, που θα έβλαπτε τα ήθη των νεαρών κοριτσιών. Αυτή ήταν ίσως η πιο συνηθισμένη κατηγορία στην αρχαία Αθήνα. «Ηδίκησεν Φρύνη Θεοίς,
ησέβησεν ιερά τε και άσια προσβαλούσα τα Άστεως και δήμον ητίμασεν». Το ίδιο το τροπάρι στην Αθήνα. Τα ίδια έκαναν στον Φειδία: «αδικεί Φειδίας, ιεροσυλίαν και ασέβειαν διαπράπων τη πόλει». Τα ίδια έκαναν και στο Σωκράτη: «αδικεί Σωκράτης ους η πόλις νομίζει θεούς, ου νομίζων».
Ο Ευθίας έσυρε τη Φρύνη στο δικαστήριο, όπου την εκπροσώπησε ο πρώην εραστής της, Υπερείδης, ο γιος του Γλαύκιππου, που υπήρξε μαθητής του Πλάτωνα, του Ισοκράτη και του Λυκούργου. Παρά το ανυπόστατο της κατηγορίας του Ευθία, η δίκη δεν εξελισσόταν με αίσιο τρόπο για την εταίρα. Οι δικαστές φαίνονταν να έχουν πειστεί απ’ το κατηγορητήριο και πίστευαν ότι ο Υπερείδης ήταν επηρεασμένος απ’ τη σχέση του με τη Φρύνη. Λίγο πριν παρθεί η τελική απόφαση, ο Υπερείδης τράβηξε την εταίρα στο κέντρο του δικαστηρίου, για να μπορούν να την δουν όλοι. Χωρίς να πει κουβέντα, έσκισε τα ρούχα της και αποκάλυψε στον κόσμο, το εκθαμβωτικά όμορφο κορμί της. Οι δικαστές τα έχασαν. Νόμισαν ότι έβλεπαν μπροστά τους την ίδια τη θεά Αφροδίτη. Οι φήμες για το απαράμιλλο κάλλος της εταίρας αποδείχθηκαν αληθινές. Την εποχή εκείνη, ο κόσμος πίστευε ότι η σωματική ομορφιά είχε σχέση με το ήθος και την εύνοια των θεών. Όταν οι δικαστές αντίκρισαν την τελειότητα της Φρύνης, πείστηκαν ότι αν καταδίκαζαν αυτή τη γυναίκα, καταδίκαζαν την αγαπημένη των θεών. Η εταίρα αθωώθηκε και η φήμη ότι ήταν η επίγεια θεά Αφροδίτη εξαπλώθηκε.
Σχετικά με αυτή τη δίκη ο Αλκίφρων διέσωσε δύο επιστολές της εταίρας Βακχίδας. Η πρώτη απευθύνεται στον Υπερείδη και η δεύτερη στην ίδια τη Φρύνη. Η επιστολή της προς Υπερείδη αναφέρει: «Όλες μαζί οι εταίρες της πόλης και κάθε μία χωριστά, σου οφείλουμε ευγνωμοσύνη καθώς και η Φρύνη. Διότι μπορεί το κατηγορητήριο του παμπόνηρου Ευθία να στράφηκε μόνον κατά της Φρύνης αλλά ο κίνδυνος μας αφορούσε όλες. Εμείς είτε ζητάμε χρήματα από τους εραστές μας είτε όχι, πάντοτε κάποιοι θα βρεθούν να μας κατηγορήσουνε ως ασεβείς. Θα ήταν κατά τη γνώμη τους προτιμότερο να σταματήσουμε τον βίο αυτό και να μην έχουμε ούτε φίλους. Τώρα όμως κανείς δεν πρέπει να κατηγορεί το επάγγελμά μας επειδή βρέθηκε ο δόλιος Ευθίας και τα προκάλεσε όλα αυτά αλλά να επαινούμε οι πάντες τον δίκαιο Υπερείδη. Πολλά αγαθά ας αποκτήσεις αφού έσωσες χρηστή εταίρα, κι εμείς θα σ’ ανταμείψουμε για λογαριασμό της. Εάν μάλιστα καθίσεις και γράψεις τον λόγο που εκφώνησες υπέρ της Φρύνης, τότε θα πρέπει να σου στήσουμε όλες οι εταίρες χρυσό ανδριάντα σε όποιο μέρος της Ελλάδας εσύ μας υποδείξεις.»
Και η δεύτερη επιστολή της προς τη Φρύνη αναφέρει: «Δεν στεναχωρήθηκα τόσο για τον κίνδυνο που διέτρεξες όσο χάρηκα διότι απαλλάχθηκες από πονηρό εραστή και βρήκες να ερωτευθείς τον χρηστό Υπερείδη. Διότι η δίκη έγινε και για την ευτυχία σου, εφόσον από αυτήν έγινες διάσημη, όχι μόνον στην Αθήνα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Ο Ευθίας θα τιμωρηθεί όπως του πρέπει αφού θα σε στερηθεί. Τον οδήγησε η έμφυτη αμάθεια να υπερβεί το μέτρο της ερωτικής ζηλοτυπίας. Σίγουρα τώρα σε ποθεί περισσότερο από τον Υπερείδη και δεν σε έχει. Ο Υπερείδης δίκαια υπερηφανεύεται για τη συνηγορία του, ενώ ο Ευθίας πρόθυμα θα σου προσφέρει παρακλήσεις και χρυσό. Πρόσεχε φίλη μου, για χάρη της αξιοπρέπειάς μας, μην παραλείψεις τίποτα απ’ όσα οφείλεις. Ούτε τον Υπερείδη να παραγκωνίσεις, που σου χάρισε την ελευθερία και τη ζωή, ούτε στις ικεσίες του Ευθία να υποκύψεις, ούτε και να πιστέψεις όσους λένε, ότι εάν δεν γύμνωσες το στήθος σου δεν θα πετύχαινε ποτέ την αθώωση σου ο ρήτορας. Και αυτό διότι μόνον η συνηγορία εκείνου βρήκε την κατάλληλη στιγμή για την υπέροχη χειρονομία και την αξιέπαινη πράξη.»
Η Φρύνη δεν παντρεύτηκε ποτέ. Δεν μπορούσε να ανήκει σε κανέναν άντρα. Ούτε καν στον μεγαλύτερό της έρωτα, τον Πραξιτέλη. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε πολλά για το τέλος της ζωής της. Παρά μόνο ότι μέχρι τα γεράματά της, παρέμεινε εταίρα, προκλητική και ακατανίκητα γοητευτική…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου